De Palmboom in de Bijbel (7) meer
over het woord tamar en een pas gezaaide palmboom
André H. Roosma 28 juli 2014
Bij de bespreking van de Bijbels Hebreeuwse vrouwennamen kwamen we haar
tegen: תָּמָר - Tāmār [H8559] - de palmboom, in het bijzonder de dadelpalm.
Ik ontdekte nog iets leuks over dit woord – aanleiding om nog een
artikel toe te voegen aan een oude serie
over de palmboom.
Een andere aanleiding is dat ik dit voorjaar besloot zelf eens te kijken
of ook in ons klimaat een dadelpalm op te kweken is. Sinds ik een paar jaar
geleden m’n artikelen-serie over de palmboom schreef, eet ik ook zelf
wat vaker dadels.1 Nu worden ze hier vaak ontpit aangeboden, maar in
april had ik een heel stel met pit. Een aantal van die dadelpitten stopte ik
in een potje met aarde dat ik een warm plekje boven de cv-radiator en
onder glas gaf. Een paar vrienden vertelde ik over het nieuwe experiment en
wachtte af. Rond 25 juni vroeg een van hen hoe het met m’n palmen ging.
Ik zei: ik zie nog steeds niets bovenkomen en ze staan daar nu al twee
maanden, dus
ik denk niet dat het wat wordt. Enkele dagen later was ik verbaasd, want ik
zag dat het glaasje op het potje omhoog getild was... jawel, door een
opkomend dadelpalmpje. Eén van de pitten had gekiemd en was inmiddels
ruim 2 cm hoog. Hiernaast ziet u hem – of haar.
Op de foto is aan de rechterkant van de stengel ook nog net het
éne -minuscule- zaadlobje te zien als een ietwat gelig puntje langs de
stengel. Ja, de palmen horen – evenals de grassen – tot de
éénzaadlobbigen. Ook in de weken die volgden was de gelijkenis
met de grassen nog vrij groot. Het centrale stengeltje ontwikkelde zich
tot het eerste blad – nog ongedeeld en opvallend recht
richting de zon groeiend. Het raam waarvoor de pot staat is op het westen,
zodoende groeit de jonge palm iets naar links.
Tien dagen later was het eerste blad al 9 cm en stond het plantje er al
zó bij.
Ik ben benieuwd, hoe lang het duurt voor hij of zij een tweede blad gaat
vormen. Ja, ik zeg: hij óf zij, want dadelpalmen zijn
eenslachtig; dus ook mijn jonge palm is óf een hij, óf
een zij (ik hoop natuurlijk dat het een zij is en
ik ooit nog eens eigen vruchten kan eten).
Het is wel apart dat zoiets in feite ook in het Hebreeuwse woord תָּמָר -
tāmār verborgen zit, want de eerste letter, de ת - tav wordt als achtervoegsel
gebruikt om het vrouwelijk meervoud aan te geven, en de מ - mem voor het mannelijk
meervoud. De laatste letter, de ר -
resh, was in het oude schrift:1 - het gezicht
(van opzij) van een hogere ander/Ander, vaak
refererend aan God. De palmboom vertegenwoordigt dus de
vrouwelijke en mannelijke meervoudigheid in God. Ja, dat sluit goed
aan bij wat ik in een van de eerdere artikelen opmerkte over de palmboom als
symbool voor vruchtbaarheid! Ik heb dan ook overwogen om boven dit artikel
te zetten:
Het vrouwelijke en mannelijke samen
vruchtbaar 3
Goed, intussen is ook mijn palm weer wat verder gegroeid. Vrijdag jl. was
zij al 19 cm (zie foto)! En vanmiddag moest
ik haar al verpotten omdat de wortels al rijkelijk onder de pot uitgroeiden.
Ik ben benieuwd hoe het verder gaat en wanneer het tweede blad
verschijnt! Ja, want de dadelpalm heeft een aantal bladeren nodig om het
begin van een stam te vormen. De palm heeft namelijk geen echte stam, maar
wat er als stam uitziet bestaat uit een opeenstapeling van
bladvoeten. Een doorsnede laat dus ook geen jaar- of groeiringen
zien, zoals bij de echte bomen. Dat wil echter niet zeggen dat de
palmstam niet stevig is, integendeel. In de oudheid stond hij model voor
de pilaren die in de bouwkunde gebruikt werden. Voor het met mijn
palm zover is, zal nog wel enige jaartjes duren... :-)
In een vorig artikel noemde ik al dat de palmboom, met name de
dadelpalm, in veel godsdiensten en culturen in het oude
Midden-Oosten belangrijk was en de Boom des Levens symboliseerde. Ook
in de islam is de dadelpalm belangrijk. Daar wordt zij geassocieerd met
vrede en met het paradijs en staat zij voor gastvrijheid. In het oude
jodendom stond zij voor vruchtbaarheid, gratie en aantrekkelijke
elegantie, vandaar de associatie van een ranke vrouw met een dadelpalm,
die we in Hooglied tegenkomen (7: 7-8). Wist u overigens, dat naast Israël ook de Verenigde Naties
palmtakken in haar logo heeft verwerkt? Daar verwijst het naar vrede en
overwinning. Die notie van overwinning bij de palmtak komt van de
Romeinen. Hun (af)godin van de overwinning - nu de naam van een populair
merk sportkleding - had de palmtak als symbool. En bij de oude Grieken kreeg
een atleet die gewonnen had ook een palmtak als als eerbetoon en
symbool van overwinning. Onder vroege christenen was de palmtak een symbool van
de opstanding van Jezus, en van overwinning van
het leven over de dood; van de geest over het vlees. Voor de vervolgde
vroege kerk was het zodoende een belangrijk symbool van hoop.
Hallelu-JaH!
Noten
1 |
Wereldwijd worden er ook steeds meer dadels
geconsumeerd. Volgens Wikipedia is dat nu al zo’n 7 miljoen ton - een
verduizendvoudiging ten opzichte van 50 jaar geleden! Sinds de
productie in Iraq instortte, is Egypte met meer dan een miljoen ton de
grootste leverancier, gevolgd door Iran, Saoedi-Arabië en
Algerije. De Engelse
Wikipedia pagina over de dadelpalm geeft aan dat een dadelpalm per
seizoen wel 68 tot 176 kilo dadels kan produceren. Dit blijkt voor de
gedroogde variant te gelden. Elders lees ik dat een palm in een jaar wel tot
300 kg verse dadels kan leveren. Inderdaad: een vruchtbare boom! Zie ook
noot 3 hieronder over hoe gezond dadels zijn. |
2 |
Veel achtergronden en uitleg over het hier bedoelde
vroeg-Bijbelse schrift in: André H. Roosma, ‘De geschreven taal van Abraham, Mozes en David – Pictografische wortels en basisnoties in de structuur van het
vroeg-Bijbelse schrift’ , Hallelu-JaH! werkdocument,
januari 2011. |
3 |
Dadels zijn bijzonder gezond. Volgens onderzoek
bevatten ze sterke anti-oxidanten, helpen ze bij het voorkomen of
herstellen van ontstekingen (anti-bacteriële en
anti-schimmel werking), en bij het voorkomen van de
ontwikkeling van kanker en suikerziekte (diabetes-II).* Over de gezondheid van de dadels voor zwangere vrouwen valt nog een extra
bijzonderheid te vermelden. Een redelijk recent wetenschappelijk medisch
onderzoek, uitgevoerd aan een universiteit in Jordanië, heeft aangetoond
dat het dagelijks eten van wat dadels een groot positief effect heeft voor
vrouwen in de laatste vier weken van de zwangerschap.** De vrouwen die
dagelijks ca. 6 dadels hadden gegeten, hadden bij opname in verband met de
bevalling een betere ontsluiting, de vliezen waren vaker intact gebleven,
meer van hen kregen spontaan goede maar kortere weeën en hadden minder
medicatie of ingrepen nodig... * T.H. Mallhi, M.I. Qadir, M. Ali, B. Ahmad, Y.H. Khan, A. Rehman,
‘Review: Ajwa date (Phoenix dactylifera)- an emerging plant in
pharmacological research’, Pak. Jl Pharm. Sci., 27 (3); May 2014;
p.607-16. PubMed-ID 24811825 A.H. Rahmani, S.M. Aly, H. Ali, A.Y. Babiker, S. Srikar, A.A. Khan,
‘Therapeutic effects of date fruits (Phoenix dactylifera) in the
prevention of diseases via modulation of anti-inflammatory, anti-oxidant and
anti-tumour activity’, Int. Jl Clin. Exp. Med., 7 (3), 15 Mar
2014; p.483-91. eCollection 2014. PubMed-ID 24753740. ** O. Al-Kuran, L. Al-Mehaisen, H. Bawadi, S. Beitawi, Z. Amarin, ‘The
effect of late pregnancy consumption of date fruit on labour and
delivery’, Jl of Obstetrics & Gynaecology, 31 (1), January
2011; p.29–31. doi: 10.3109/01443615.2010.522267. PubMed-ID 21280989.
Mocht u n.a.v. het bovenstaande zelf ook meer dadels willen eten, kan ik
u de Israëlische Medjoul variant aanbevelen. In uw buurt geen winkel?
Op Internet zijn ze wel te vinden, o.a. bij Mehadrin, al heb ik daar
nog geen ervaring mee. U wel? Of met een andere webshop of winkel die ze
levert? Laat het even weten! |
Naast de dadelpalm zijn er meer buitengewoon interessante
palmen. De Parasolwaaierpalm is daar een van. De bladeren
zijn waaiervormig tot rond, 5 meter in diameter en werden gebruikt als
parasol, en ook als dakbedekking, vlecht- en schrijfmateriaal. Hij bloeit maar
eens in zijn hele leven – na zo’n 50 tot 70 jaar, maar dat doet
hij dan ook wel goed: Zijn bloemtros is de grootste in het hele plantenrijk,
met zo’n 10 miljoen kleine bloemen en in totaal 6 tot 8 meter hoog. De
vruchten zijn elk maar 2 tot 4 cm lang, maar kunnen gezamenlijk een gewicht
van twee ton (!) bereiken. Na deze zeer uitbundige bloei en vruchtdraging
sterft de plant.
André H. Roosma (auteur)
Inmidels is het eerste blad van m’n jonge
palmboom al 26 cm lang en het tweede begint zich te vormen...
Dit is een vervolg op:
‘De Palmboom in de Bijbel (1) Symbool van de
boom des levens’,
(2) Vol rijke symboliek,
(3) Teken van Gods tegenwoordigheid en spreken,
(4) Mozes en het grote vuur in de palm-top,
(5) de ‘taal’ van de palmboom,
(6) paal en palissade; en
De grote gouden Menorah.
Een vervolg erop is: De
Palmboom in de Bijbel (8) – Een les uit een paar pas gezaaide
palmbomen en een wetenschappelijk onderzoek.
Recent gepubliceerde artikelen in de serie over Namen in de Bijbel : ‘(1) - Inleiding’, ‘(2) - Enkele belangrijke vrouwen’, ‘(3) - Meer belangrijke
vrouwen’ en ‘(4) - Nog
enkele opmerkelijke vrouwen’.
|